KWARTAALBLAD VAN DE STICHTING VOEDSELALLERGIE 2/2024 MEE MET INSPECTIE Het allergenenbeleid is niet op orde DE DIËTIST Veelgestelde vragen aan de kinderdiëtist VERMOEIDHEID De relatie tussen vermoeidheid en allergie
4 5 ALLERGIE & VOEDING ALLERGIE & VOEDING REPORTAGE Tijdens een kop koffie op het kantoor, legt de inspecteur* uit wat de NVWA op het gebied van inspectie doet. Hij doet dit werk al 41 jaar met plezier en is enthousiast over de diverse plekken waar hij inspecties heeft gedaan. Een gevarieerd beroep, noemt hij het. Niet geschikt voor mensen met een 9 tot 5-mentaliteit, mede door de ruime openingstijden in de horeca. Hij vertelt: ‘Een inspectie is altijd onaangekondigd, anders hebben restaurants de mogelijkheid zich voor te bereiden. Dat willen we niet. Ik kom overal: van kleinschalige bedrijfjes tot grote ketens. Veruit de meeste tenten moeten enkel de puntjes op de i zetten, maar soms zijn er serieuze zaken niet op orde.’ Ongeveer twee tot drie bedrijven worden per week Is hier allergeneninformatie aanwezig? In de horeca is het nog lang niet perfect geregeld op het gebied van allergenen, zo hoorden we onlangs. Wel controleert Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit er scherp op. Hoe gaat zo’n controle in de praktijk? Redacteur Anniek Hoogeveen mocht een dag meelopen met een inspecteur. gesloten, omdat bijvoorbeeld de hygiëne onder de maat is en dat er na boetes en een herinspectie, nog steeds niet aan de eisen wordt voldaan. ‘Er wordt met name gekeken naar alge- mene hygiëne, maar ook naar omgang met voedsel en ongediertewering. Sinds 2020 wordt er gecheckt op allergenen. In het eerste jaar deden we dat nog losjes, rekening houdend met alle uitdagingen die ondernemers rondom de coronatijd al hadden. Maar vanaf TEKST ANNIEK HOOGEVEEN FOTO’S ISTOCK » Mee met een inspecteur van de NVWA 2021 is het een speerpunt in de inspectie geworden; er moet echt voldaan worden aan de allergenenwetgeving die in 2014 is gepubliceerd. KIJKJE IN DE KEUKEN Na een korte autorit stappen we binnen bij een leuke, kleine lunchroom in Utrecht. De inspecteur vraagt de barman of hij de eigenaar is. Dat is niet zo en de eigenaar is niet in de buurt. ‘Kun je hem even bellen?’ vraagt de inspecteur, ‘dan kan ik wat uitleggen over deze verplichte inspectie.’ Na een kort telefoongesprek mogen we doorlopen naar de kleine keuken. De inspecteur wast zijn handen en scant gelijk de ruimte. ‘Dat geeft meteen een indruk van de algemene hygiëne’. Vervolgens legt hij uit hoe hij te werk gaat. Hij opent de koelkasten en er worden diverse producten gecheckt op houdbaarheid. Ook meet hij de temperatuur van voedingsmiddelen. Ook de werkbanken worden gecheckt, en met name de vloer onder deze banken. We treffen een muizenlokdoosje aan. Er wordt met een zaklamp gekeken naar uitwerpselen van ongedierte, maar die worden niet gevonden. De keuken ziet er - op wat schimmel op de koelkast-randjes na - netjes uit. Daarna checkt hij de bar en vraagt of er nog andere koelruimtes aanwezig zijn. Achter staan nog twee diepvriezers voor de belegde broodjes, samen met een koelruimte voor de ingrediënten voor salades. Het valt op dat de broodjes enkel in vershoudfolie verpakt zijn, zonder enige etikettering, datum of andere informatie. ‘Is er geen verpakking, zoals een doos aanwezig? Waar deze informatie wel op staat?’ vraagt de inspecteur. De barman geeft aan dat dit niet het geval is, maar op deze manier door hun catering wordt aangeleverd. ALLERGENENINFORMATIE ‘Is hier allergeneninformatie aanwezig?’ vraagt de inspecteur daarna. Ik zie de barman twijfelen. Hij checkt het een en ander in zijn telefoon, maar geeft aan dat dit er niet is. ‘Hoe gaan jullie hier dan mee om?’ vraagt de inspecteur, ‘wat doe je bijvoorbeeld als klanten vragen om glutenvrije broodjes?’ De barman reageert snel. ‘We kunnen altijd de catering bellen om deze vragen te beantwoorden.’ Toch is het opvallend dat dit nergens in de lunchroom zelf is gedocumenteerd. Daarna vraagt de inspecteur naar de werkwijze rondom het voorkomen van kruisbesmetting. ‘Daar is geen plan voor,’ geeft de NVWA: WIE EN WAT? De NVWA staat voor de Nederlandse Voedsel- en Waren- autoriteit. Het is een overheidsorganisatie in Nederland die verantwoordelijk is voor het toezicht op de veiligheid van voedsel en consumentenproducten, de gezondheid en het welzijn van dieren, en de handhaving van de natuurwetgeving en is in 2012 opgericht. • Er zijn landelijk zo’n 120 NVWA-inspecteurs voor horeca en ambachtelijke producten. • Er worden wekelijks zo’n tien inspecties per persoon gedaan bij verschillende bedrijven, variërend van grote ketens, kleine bedrijven tot aan foodtrucks op een festival. • Er wordt circa eens in de één tot vier jaar een inspectie gedaan, als er een voldoende uit de beoordeling is gekomen. Bij een onvoldoende wordt er vaker geïnspecteerd. • Wekelijks moeten twee tot drie bedrijven sluiten na het herhaaldelijk niet opvolgen van de aanbevelingen van de NVWA-inspectie. CHECK DE PLEK Wil jij ook kijken of jouw horeca- ondernemer al getest is en of deze aan de criteria voldoet? Dat kan je zelf eenvoudig inzien op website van de NVWA: www.nvwa.nl Horeca wordt na inspectie namelijk ingedeeld op: voldoet, verbeterpunt vastgesteld, of verscherpt toezicht indien het na de tweede controle nog niet op orde is. Via verschillende kopjes kun je zien of het allergenenbeleid op orde is. Bijvoorbeeld op het gebied van de juiste omgang met voedsel, de hygiëne, de ongediertewering en allergenen. ‘Vanaf 2021 is het controleren van allergenenbeleid een speerpunt in de inspectie geworden’
14 ALLERGIE & VOEDING 15 ALLERGIE & VOEDING ACHTERGROND Als een allergie je verrast TEKST ANNIEK HOOGEVEEN FOTO'S ISTOCK Over voedselallergie op latere leeftijd Het lijkt steeds vaker voor te komen: iemand is tot een bepaalde leeftijd in staat om alles te eten, maar opeens wordt diezelfde persoon op volwassen leeftijd ineens allergisch. Hoe komt dat? En kunnen we daar zélf iets aan doen? Deze vraag boeit mij persoonlijk al enorm vanaf het eerste moment dat mijn notenallergie werd ontdekt. Hoe kan het dat ik vroeger prima een broodje hazelnootpasta kon eten zonder reactie, maar op 20-jarige leeftijd ineens een enorme allergische reactie kreeg na het eten van een één hap van een broodje waar minimale stukjes hazelnoot in bleken te zitten? Had ik dit kunnen voorkomen? Steeds meer mensen lijken gevoelig te zijn voor allergieën en wetenschappers blijven zich bezighouden met het ontrafelen van de mysteries achter deze stijgende trend. Een aantal oorzaken hebben we al eens eerder in ons blad beschreven en zullen jullie (deels) herkennen. Zo kan er sprake zijn van genetische aanleg. Als er een familiegeschiedenis is van allergieën, astma, eczeem of andere allergische aandoeningen, kan dit het risico op het ontwikkelen van voedselallergieën verhogen. Genetische factoren lijken een belangrijke rol te spelen bij de vatbaarheid voor allergieën. VERANDERINGEN IN IMMUUNSYSTEEM Wat ook een oorzaak kan zijn, is een verandering van omgevingsfactoren. Door blootstelling aan bepaalde omgevingsfactoren kan het risico op een voedselallergie ontstaan. Vroegtijdige blootstelling aan allergenen, zoals bepaalde voedingsmiddelen, kan het immuunsysteem beïnvloeden en een rol spelen bij het ontstaan van allergieën op latere leeftijd. En wist je al dat je immuunsysteem in de loop der tijd kan veranderen? Op latere leeftijd kan het immuunsysteem anders reageren op bepaalde stoffen, wat kan leiden tot het ontstaan van allergieën. Daarnaast kunnen veranderingen in de darmflora of de integriteit van de darmwand het immuunsysteem beïnvloeden en bijdragen aan de ontwikkeling van allergieën. Verder kan een reactie op latere leeftijd ontstaan door kruisreactiviteit. Sommige voedingsmiddelen vertonen overeenkomsten in hun eiwitsamenstelling met pollen, latex of andere allergenen. Als het immuunsysteem eerder is blootgesteld aan deze niet-voedselallergenen, kan het een reactie vertonen op vergelijkbare eiwitten in voedsel, waardoor voedselallergieën ontstaan. Daarbij klinkt steeds vaker de hygiëne- hypothese. Simpel gezegd betekent dit dat je afweersysteem veel efficiënter is als je al veel infecties hebt gehad in je leven. Verschillende studies hebben aangetoond dat kinderen in de crèche misschien wel tweeënhalve keer meer infecties hebben dan andere kinderen. Deze zijn nuttig om deze kinderen te wapenen tegen het krijgen van een allergie, want later lopen ze de helft minder risico op allergieën. En dat is blijvend. Voor vrouwen geldt daarnaast dat verandering in hormoonhuishouding een trigger kan zijn. Het is niet ongewoon dat voedselallergieën bij vrouwen opduiken tijdens de pubertijd, rond een zwangerschap of rond de menopauze. REACTIE VAN DE HUID Tijdens mijn zoektocht naar meer antwoorden in (wetenschappelijke) artikelen, merk ik een nieuwe oorzaak op. Er lijkt namelijk een sterk verband te zijn met de interactie van de huid. Waar komt dit vandaan? Wetenschappers - zoals professor ‘Verandering in de hormoonhuishouding kan een trigger zijn’ » DE VERANDERING Als ik deze nieuwe ontwikkelingen betrek op mijn persoonlijke situatie, dan kan ik mij hier zeker in vinden. Op mijn 16de levensjaar, is er namelijk ineens iets cruciaal veranderd in de ernst van mijn allergie. Nadat ik op een avond walnoten gekraakt had voor mijn ouders en zus, ging ik mezelf wassen en tandenpoetsen. Terwijl ik dat deed, kreeg ik enorme zwellingen, rondom mijn ogen en mond. Het werd ons al vrij snel duidelijk dat dit wel moest komen door het kraken van walnoten, omdat ik dat heel kort voor die handelingen gedaan had en verder niets anders gegeten had dan dat ik normaal deed. Al gauw merkte ik op dat ik na deze gebeurtenis, ook ineens heftiger regeerde op bepaalde producten met sporen van noten. Hazelnootpasta was al helemaal niet meer prettig te eten zonder jeuk in mijn gehemelte en opgezette lippen. KUNNEN WE ALLERGIEËN OP LATERE LEEFTIJD VOORKOMEN? Aan een aantal oorzaken valt niets te doen. Er zijn echter wel twee belangrijke factoren waar we invloed op hebben: de mate van hygiëne en het introduceren van voedingsmiddelen op jonge leeftijd. Verbeterde hygiëne is om allerlei redenen uiteraard een goeie zaak, maar de keerzijde is dat ons afweersysteem niet meer weet waarop het moet reageren en overreageert. Overmatige hygiëne en vermijden van bepaalde voedingsmiddelen lijken eerder allergieën te bevorderen dan te voorkomen. Het introduceren van diverse voedingsmiddelen bij baby’s voor zes maanden kan daarentegen het risico op allergieën verminderen. Daarnaast - met de nieuwe inzichten van de interactie van de huid - kan het nuttig zijn om voorzichtig om te gaan met bijvoorbeeld het bereiden van voedingsmiddelen op het moment dat je een wondje, veel eczeem of andere huidproblemen hebt, omdat dit een allergie zou kunnen aanwakkeren. In een wereld die steeds schoner wordt, blijkt dat een gebalanceerde blootstelling aan verschillende stoffen ons immuunsysteem kan helpen onderscheid te maken tussen onschadelijke en schadelijke indringers, waardoor allergieën mogelijk worden voorkomen.
23 ALLERGIE & VOEDING 22 ALLERGIE & VOEDING PUZZELS Wil jij kans maken op een van deze spellen van White Goblin Games? Stuur dan de antwoorden van de puzzels en je naam, leeftijd en adres naar ons: redactie@voedselallergie.nl. Onder de inzenders met de goede antwoorden verloten wij vier spellen. Heb je nog een voorkeur qua spel? Laat het vooral weten. Veel puzzelplezier! STUUR JE ANTWOORD IN DOOR DJOEKE KUNNEN FOTO PINSTOCK (ISTOCK) Ben jij een kind onder de 12 en een echte puzzelaar? Ga dan snel aan de slag met de puzzels die redactielid Djoeke Kunnen maakte. Onder de juiste inzendingen verloten we vier mooie spellen! Los de puzzels op en win! REBUS Los de rebus op, wat is jouw antwoord op deze vraag? SUDOKU Kraak de kleurcode DOOLHOF Breng jij het jongetje naar zijn tent? Hij wil graag zijn appeltjes ook ophalen
32 ALLERGIE & VOEDING 33 ALLERGIE & VOEDING INTERVIEW ‘ Ik leerde luisteren naar mijn klachten’ Elda Dorren schreef een boek over chronische darmklachten Met het boek Omarm je darm wil lichaamsgericht coach Elda Dorren mensen met chronische darmklachten helpen om stappen te zetten richting een prettiger leven. Haar lessen kunnen ook interessant zijn voor mensen met een ernstige (voedsel)allergie. ‘Uiteindelijk gaat het om het omarmen van je klachten.’ TEKST RIANNE VAN DER MOLEN FOTO EIGEN ARCHIEF Z elf heeft Elda Dorren (46) al meer dan 25 jaar de ziekte van Crohn, een chronische ontsteking van het spijsverteringskanaal. Al vanaf het begin merkt ze dat de klachten opvlammen na stressvolle of emotionele gebeurtenissen in haar leven, zoals een verhuizing of de ernstige ziekte van een geliefde. ‘Wanneer ik dat aankaartte in het ziekenhuis, werd het keer op keer weggewuifd. Toch bleef het knagen.’ Ze besluit het te onderzoeken. Wat kan ik nog meer doen dan de reguliere behandelingen bij deze aandoening, vraagt ze zich af. ‘Ik heb zelf een hele reis afgelegd en zag bijvoorbeeld via lichaamsgerichte coaching dat er veel knoppen zijn om aan te draaien. De relatie tussen lichaam en geest bleek de sleutel. De eerste stap was het leren accepteren van de pijnlijke dingen in mijn leven. Dus ook die lichamelijke klachten.’ Die ontdekking kraakt voor haar gevoel de code. Elda realiseert zich door boeken over het onderwerp te lezen hoe nauw de relatie tussen darmen en brein is. ‘Alleen al die wetenschap zorgde voor een verlichting van mijn klachten. Ik zat vast in mijn hoofd; probeerde mijn klachten weg te drukken door medicatie te nemen of afleiding te zoeken. Tot ik leerde om te luisteren naar wat mijn lijf te vertellen heeft.’ SLIMME DARMEN Als je ziek bent, pijn hebt of bang bent voor een allergische reactie, is er vaak een verstoorde relatie met je lijf, ziet Elda. ‘Ik ben zelf op een bepaalde manier gaan mediteren om mijn lichaam beter te leren kennen. Simpelweg mijn ogen dicht en vragen aan mijn lijf waar de pijn zit. Door te voelen waar het zit en er rustig naar te kijken, begint de acceptatie. Inmiddels ben ik lichaamsgericht coach geworden en help ik mensen met darmklachten om een zo prettig mogelijk leven te leiden. Door te kijken naar wat je belemmert in het leven, kom je dichter bij jezelf.’ Ze ziet dat mensen vaak spanning ervaren rond hun klachten. Door die stress kunnen de klachten toenemen, waardoor je in een vicieuze cirkel terecht komt. ‘Vaak zijn we ook nog bang voor de angst, of boos op onszelf omdat we angstig zijn. Ik ken mensen met darmklachten die bang zijn dat er ergens geen toilet is. Hen adviseer ik om hardop te zeggen: ik ben nu ontzettend bang dat ik naar de wc moet en dat dit niet kan straks. Alleen al die erkenning kan ervoor zorgen dat je angst wegebt.’ VERBONDEN Dat geldt niet alleen voor mensen met darmklachten, maar kan volgens Elda ook helpen bij een ernstige voedselallergie. ‘Uiteindelijk gaat alles over het omarmen en niet wegduwen van je klachten. ‘Bij ziekte of pijn is er vaak een verstoorde relatie met je lijf’ Sinds ik weet dat stress mijn klachten kan verergeren, probeer ik in mijn leven steeds opnieuw de balans op te zoeken. Bewust te kiezen, ook voor rust. Dat heeft mijn leven met Crohn veel prettiger gemaakt.’ In de medische wereld druppelt het besef dat lichaam en geest verbonden zijn, inmiddels steeds meer door. Ook veel artsen weten nu: je kunt je aandoening of allergie er niet mee laten verdwijnen, maar je leven met de juiste aanpassingen wel aangenamer maken. ‘Niemand is zonder stress, maar het helpt om die gevoelens te erkennen. Zoals net nog, voor dit interview. Dan voel ik een bepaalde spanning opkomen. Doe ik het wel goed, zeg ik wel de juiste dingen? Door vervolgens tegen mezelf te zeggen dat die spanning logisch is, wordt hij minder en is het draaglijker. Dat gun ik iedereen.’ « OEFENING: DRIE KEUZES Heb je veel last van je voedselallergie en het idee dat dit jouw leven erg beperkt? Probeer dan eens deze oefening van Elda Dorren en pak de regie terug. • Kies een actueel probleem waar je op dit moment mee worstelt. • Zoom even uit (bekijk het alsof het niet jouw leven is, maar dat van een goede vriend of vriendin) en stel jezelf de vraag: kan ik deze situatie accepteren? • Lukt dat niet, stel jezelf dan de vraag: kan ik de situatie veranderen? • Zo ja: op welke manier kan ik dit doen? Veranderen kan in deze context zowel betekenen dat je de situatie verandert, als dat je de manier verandert waarop je ermee omgaat. • Lukt ook dat niet, dan is de derde optie dat je erbij weggaat. • Kan dat niet, zoals bij een ziekte? Probeer dan het gevoel te accepteren. Na de oefening: • Hoe was het om de oefening te doen? • Lukte het om te voelen dat je altijd ‘in de helikopter kunt stappen’ en dat je altijd een keuze hebt, ook al zijn alle drie de opties niet ideaal? • Zo niet: kun je deze poging, zonder gewenst resultaat, wel zien als een succes? • Blijf dit oefenen totdat het lukt. Wat deze oefening kan opleveren: het gevoel dat je geen slachtoffer bent, maar iemand met de kracht om te kiezen. Iemand die stevig staat. Bron: Omarm je darm van Elda Dorren. WINACTIE Wil jij het boek van Elda Dorren winnen? Stuur dan een mailtje met je naam en adres naar redactie@voedselallergie.nl. Onder de inzenders verloten we twee exemplaren van het boek Omarm je darm.
RkJQdWJsaXNoZXIy NzkyMjk=